Naki BAKIR
Yıllık enflasyon, Aralık ayında evvelki aya nazaran yaklaşık 20 puanlık düşüşle 2022’yi yüzde 64,27 ile kapadı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Aralık ayı fiyat gelişmelerini açıkladı. Buna nazaran, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) Aralık 2022’de aylık bazda yüzde 1,18 ile 2022’nin en düşük artışını kaydetti. Evvelki yılın tıpkı ayında yüzde 13,58 olan aylık artışın geçen yıl Aralık ayında bu seviyede kalmasının baz tesiriyle yıllık enflasyon oranında sert bir düşüş yaşandı. Kasım sonu itibariyle yüzde 84,39 olan yıllık TÜFE artış oranı, 20,12 puan birden düşerek Aralık sonunda yüzde 64,27’ye indi.
Böylece aylar itibariyle yıllık tüketici enflasyonu son 9 ayın en düşük seviyesine inmiş oldu. 2022’nin Ocak sonunda yüzde 48,69 olan yıllık enflasyon, izleyen devirde maliyet taraflı tesirlerle yükselerek Mart’ta yüzde 61,14, Haziran’da yüzde 78,62 olmuş, Ekim’de yüzde 85,51’e kadar yükseldikten sonra Kasım sonunda yüzde 84,39’a gerilemişti. TÜFE’de 12 aylık ortalamalara nazaran 2022 yılı artış oranı ise yüzde 72,31 olarak gerçekleşti.
Üretici fiyatlarında negatif seyir
Yıla çift haneli aylık artışlarla başlayan üretici fiyatları ise Aralık ayında geriledi. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) evvelki aya nazaran yüzde 0,24 azalış gösterdi. Evvelki yılın tıpkı ayında endeks yüzde 19,08 artış göstermişti. Böylelikle Yİ-ÜFE’de Kasım sonu itibariyle yüzde 98,20 olan yıllık artış oranı, Aralık’ta yüzde 97,72 seviyesine geriledi. Yİ-ÜFE’de on iki aylık ortalamalara nazaran yıllık artış ise yüzde 128,47 oldu.
TÜFE’de ana harcama grupları
Aralık ayında, TÜFE’de kapsanan 144 temel başlıktan (Amaca Nazaran Ferdi Tüketim Sınıflaması-COICOP 5’li Düzey), 24’ünün endeksinde düşüş, 111 temel başlığın endeksinde ise artış yaşanırken, 9 temel başlığın endeksinde değişim olmadı.
Ana harcama kümeleri prestijiyle aralıkta bir evvelki aya nazaran azalanlar yüzde 4,14 ile ulaştırma, yüzde 1,34 ile giysi ve ayakkabı olurken, en az artış gösteren ise yüzde 0,07 ile alkollü içecekler ve tütün oldu. Aralıkta artışın yüksek olduğu ana kümeler sırasıyla yüzde 5,91 ile sıhhat, yüzde 4,56 konut eşyası, yüzde 2,84 ile konut olarak belirlendi.
TÜFE’de yıllık bazda en yüksek artışla yüzde 79,83 ile konut, yüzde 77,87 ile besin ve alkolsüz içecekler, yüzde 73,02 ile mesken eşyasında yaşandı. Yıllık bazda en az artış yüzde 25,87 ile giysi ve ayakkabı ana kümesinde gerçekleşti. Bir evvelki yılın birebir ayına nazaran artışın düşük olduğu öteki ana kümeler sırasıyla yüzde 32,58 haberleşme, yüzde 37,27 ile eğitim oldu.
Özel kapsamlı TÜFE göstergeleri
Mevsimlik eserler hariç TÜFE’de aylık yüzde 1,54, son bir yılda yüzde 66,29 ve 12 aylık ortalamalara nazaran yüzde 74,95 fiyat artışı yaşandı.
İşlenmemiş besin eserleri, güç, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE’deki değişim ise 2022 yılı Aralık ayında bir evvelki aya nazaran yüzde 1,94, yıllık bazda yüzde 57,68 ve on iki aylık ortalamalara nazaran yüzde 62,93 olarak gerçekleşti.
Üretici fiyatlarında dallara nazaran artış
Sanayinin dört bölümünün Aralık ayında evvelki aya nazaran artışları madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 1,94, imalatta yüzde 2,29, su temininde yüzde 9,44 olurken, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında ise yüzde 11,78 gerileme yaşandı.
Yıllık bazda artışlar ise madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 122,92, imalatta yüzde 78,66, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 284,99, su temininde yüzde 130,34 artış olarak gerçekleşti.
Ana sanayi kümelerinin aylık değişimlerine bakıldığında, orta malında yüzde 1,66, sağlam tüketim malında yüzde 3,20, dayanıksız tüketim malında yüzde 4,56, sermaye malında yüzde 2,36 artış gerçekleşirken güçte yüzde 10,63 azalış görüldü. Bu kümelerin yıllık değişimleri incelendiğinde, orta malında yüzde 70,91, sağlam tüketim malında yüzde 78,57, dayanıksız tüketim malında yüzde 101,63, güçte yüzde 224,67 ve sermaye malında yüzde 65,16 yükseliş oldu.
Aylık Yİ-ÜFE’ye nazaran 3 alt bölüm daha düşük, 26 alt kesim daha yüksek değişim gösterdi. Aylık en yüksek azalış yüzde 12,49 ile kok ve rafine petrol eserleri, yüzde 11,78 ile elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme, yüzde 2,88 ile ham petrol ve doğal gaz alt kesimlerinde gerçekleşti. Buna karşılık temel eczacılık eserleri ve müstahzarları yüzde 23,52, su ve suyun arıtılması ve dağıtılması yüzde 9,44, içecekler yüzde 7 ile endekslerin en fazla arttığı alt kesimler oldu.
Yıllık Yİ-ÜFE’ye nazaran 20 alt bölüm daha düşük, 9 alt kesim daha yüksek değişim gösterdi. Yıllık en düşük artışlar yüzde 33,10 ile ana metaller, yüzde 49,70 ile metal cevherleri, yüzde 54,97 ile bilgisayarlar, elektronik ve optik eserler alt kesimlerinde gerçekleşti. Buna karşılık elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme yüzde 284,99, öteki madencilik ve taş ocakçılığı eserleri yüzde 180,52, öteki metalik olmayan mineral eserler yüzde 173,20 ile endekslerin en fazla arttığı alt kesimler oldu.
Aralık’ta fiyatı en çok artan-azalan eserler
Aralık ayının artırım şampiyonu yüzde 79,26 ile konut sigortası oldu. Bunu yüzde 18,26 aylık artışla ilaçlar, yüzde 14,26 artışla sıhhat sigortası, yüzde 10,42 ile şebeke suyu, yüzde 8,25’le kuzu eti izledi.
Aylık bazda en yüksek oranlı fiyat düşüşü ise yüzde 10,45’le şahsî ulaştırma araçlarının yakıt ve yağlarında gerçekleşti. Bunu yüzde 4,84 ucuzlama ile çocuk giysi, yüzde 3,58 fiyat düşüşü ile karayolu ile kentler ortası yolcu nakliyeciliği fiyatı, yüzde 3,36 ile patates ve yumru bitkiler, yüzde 3,23’le taze meyveler izledi.
Revize gaye tuttu
2022 için yılın başında yüzde 9,8 olarak belirlenen TÜFE bazında enflasyon amacı, yıl içindeki seyir dikkate alınarak Ekim ayında hazırlanan 2023-2025 Orta Vadeli Program’da yüzde 65 olarak revize edilmişti. Gerçekleşen yüzde 64,27’lik yıllık TÜFE artışı revize maksadın de altında çıktı. Fakat buna karşın 2022 TÜFE oranı, ağır ekonomik kriz yılı olan 2001’den bu yana geçen 21 yılın en yüksek enflasyon seviyesini tabir ediyor.
Nebati: Enflasyonda besbelli düşüş trendine girdik
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Kasım 2022’den itibaren enflasyonda besbelli bir düşüş trendine girildiğini ve geçen yılın Orta Vadeli Program (OVP) maksadının altında bir noktada kapatıldığını bildirdi. Aralık 2022’de aylık bazda tüketici fiyatlarında enflasyonun yüzde 1,18 olduğunu ve yıllık bazda 20,12 puan düşerek yüzde 64,27’ye gerilediğini belirten Nebati, “Kasım ayından itibaren enflasyonda bariz bir düşüş trendine girdik ve 2022 yılını OVP maksadımızın altında bir noktada kapatıyoruz. Birebir periyotta, yurt içi üretici fiyat endeksinin (YİÜFE) de aylık bazda yüzde eksi 0,24 oranında gerçekleştiğini ve yıllık Yİ-ÜFE’nin 38,30 puan azalarak yüzde 97,72’ye gerilediğini görüyoruz” tabirlerini kullandı. Nebati, tüm dünyada şiddetli şartlara sahne olan 2022 yılını, yatırım, istihdam, üretim ve ihracatı önceleyen Türkiye İktisat Modeli (TEM) sayesinde muvaffakiyetle geride bıraktıklarına işaret ederek, şu değerlendirmede bulundu: “Fiyat artışlarına yönelik aldığımız tedbirler ve fiyatlarda yapılan güzelleştirmelerle vatandaşlarımızın alım güçlerini koruduk. TEM çerçevesinde enflasyona karşı uyguladığımız siyasetlerin birikimli tesirlerini önümüzdeki aylarda tüm vatandaşlarımız daha net hissedecekler. Sayın Cumhurbaşkanı’mızın liderliğinde ülkemizi ‘Türkiye Yüzyılı’na hazırlarken enflasyona karşı sürdürdüğümüz amansız uğraşımızda, işsizliğe ve küçülmeye yol açmayan siyasetleri uygulamaya devam edeceğiz.”
