İran Cumhurbaşkanı Hasan Manevî, Tahran’daki Bakanlar Şurası toplantısının akabinde nükleer mutabakat ve İran’ın atacağı yeni adımlara ait açıklamalarda bulundu.
Nükleer muahedenin taraflarına verdikleri 60 günlük mühletin dolacağı 7 Temmuz’dan itibaren bir sonraki adımı atacaklarını belirten Manevî, Avrupa Birliği (AB) ülkelerine seslendi. Manevî şunları kaydetti:
“7 Temmuz’dan sonra zenginleştirilmiş uranyum düzeyi artık yüzde 3,67 olmayacak. Bunu yüzde 3,67 düzeyinin üstüne çıkaracağız. Bu taraftaki taahhüdü bir kenara bırakacağız ve istediğimiz kadar uranyum üreteceğiz. Canımız ne kadar isterse ve bize ne kadar lazımsa o kadar uranyum üreteceğiz. Şayet tekrar teessüfle karşılayacaksanız buyurun karşılayın, beyanat yayınlayacaksanız buyurun yayınlayın.”
Zenginleştirilmiş uranyum stok limitinin 300 kilogram hududunu aştığını ve bunun devam edeceğini kaydeden Manevî, karşı tarafın vaatlerine bağlı kalması durumunda İran’ın da bu mevzuda geri adım atabileceğini ve fazladan ürettikleri uranyum ölçüsü 10 bin kilogram olsa da bunu tek bir muamele ile Rusya’ya satıp karşılığında “sarı kek” alabileceklerini belirtti.
“Attığımız tüm adımları bir saat içinde eski haline getirebiliriz. Bir karar verin, nükleer mutabakat âlâ midir yoksa berbat müdür?”
Ruhani, ağır su ile ilgili olarak da 130 tonla ilgili bir taahhütlerinin olmadığını ve bunun her vakit için 150 bin tona ulaşabileceğini söyledi. Fakat muhtaçlık duyulduğunda tek bir satışla bu ölçünün tekrar 130 bin tona geri getirilebileceğini tabir eden Manevî, şu tabirleri kullandı:
“Attığımız tüm adımları bir yıl değil bir saat içinde eski haline getirebiliriz. Neden endişeleniyorsunuz, neye dayanarak itiraz ediyorsunuz? Bir karar verin, nükleer mutabakat düzgün midir yoksa makus müdür? Şayet güzel ise hepimiz tüm taahhütlerimize bağlı kalalım.”
AB ülkelerinin 7 Temmuz’dan sonra nükleer mutabakattaki vaatlerini yerine getirmemeleri durumunda Arak’taki reaktörü de mutabakattan evvelki durumuna getireceklerini söyleyen Manevî, Batı ülkelerine hitap ederek şunları kaydetti:
“Eğer AB ülkeleri vaatlerine vaktinde bağlı kalmazsa Arak reaktörünü de eski haline çevireceğiz. Şayet Batı, Arak reaktörüyle ilgili taahhütlerini uygulamazsa, bu ülkelerin tehlikeli dediği ve plütonyum da üretebilirsiniz dediği kaidelere döneriz. Şayet siz (Batılı ülkeler) Arak ile ilgili tüm vaatlerinizi yerine getirirseniz bu adımı atmayız.”
“Karşı taraf nükleer muahedeye bağlı kaldığı sürece biz de bağlı kalırız”
ABD ve AB’ye davette bulunan Manevî, şöyle devam etti:
“ABD ve AB’ye tavsiyemiz şudur: Mantığa, müzakere masasına, kanunlara ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu (BMGK) kararlarına dönün. Bu kurallarda hepimiz nükleer muahedeyi uygulayalım. Karşı taraf nükleer mutabakata bağlı kaldığı sürece biz de bağlı kalırız. Karşı taraf yüzde yüz uyguladığında biz de nükleer muahedeyi yüzde yüz uygularız.”
Ruhani ayrıyeten Almanya, Fransa ve İngiltere’nin faaliyete geçirdiği mali düzenek INSTEX’e de tenkit yönelterek “Bu içi boş bir kanal.” sözünü kullandı.
Trump’ın “İran ateşle oynuyor” tenkidine “O ateşi siz yaktınız, siz söndürün” yanıtı
İran Cumhurbaşkanı Manevî, ABD Lideri Donald Trump’ın “İran ateşle oynuyor” tenkidine ise “O ateşi siz yaktınız, siz söndürün. Madem ateş ile oynamanın makus olduğunu düşünüyorsunuz neden yaktınız o ateşi? O ateşi söndürmek de sizin elinizde.” yanıtını verdi.
BMGK’nın 5 daimi üyesi ve Almanya ile İran ortasında 2015’te imzalanan Kapsamlı Ortak Hareket Planı (KOEP) olarak isimlendirilen nükleer mutabakat, Tahran’a yüzde 3,67 oranında uranyum zenginleştirme faaliyetini sürdürme hakkı veriyor. Muahede çerçevesinde İran, en çok 300 kilogram uranyumu elinde tutabiliyor.
Anlaşma İran’a 300 kilogramın üzerindeki uranyumu milletlerarası piyasada satarak karşılığında doğal uranyum alabilme imkanı tanıyor.
İran ayrıyeten mutabakata nazaran, ağır su stokunu 130 tonun altında tutmak zorunda ve aşımı halinde ülke dışına çıkarmakla yükümlü bulunuyor.
İran, nükleer mutabakat metninde, “Yaptırımların geri getirilmesi halinde ya da taraflardan birinin mutabakattaki sorumluluklarını yerine getirmediği durumda İran’ın nükleer mutabakattaki yükümlülüklerini büsbütün ya da kısmen durdurabileceğini” tabir eden 26 ve 36’ncı maddeyi temel aldığını belirtiyor.
ABD idaresi, nükleer muahededen Mayıs 2018’de tek taraflı çekilerek İran’a yönelik yaptırımları geri getirmişti.
Kaynak: AA
