Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) Lideri Prof. Dr. Hüseyin Altaş, kesime yönelik, AYD olarak 2010 yılından beri aylık olarak AYD AVM Perakende Ciro endeksini yayınladıklarını ve bu endekste AVM’lerde gerçekleşen ciro, metrekare verimliliği, ziyaret sayısı üzere dataları ölçümlediklerini anımsatarak, endekse nazaran AVM’lerde gerçekleşen ciroların artmaya devam ettiğini söyledi.
Ciro endeksindeki artış yüzdelerine aylık bazda bakıldığında ocakta yüzde 9,4, şubatta yüzde 18,1, martta yüzde 22,2, nisanda yüzde 14,2 ve en son yayınlanan mayıs ayı endeksinde yüzde 23,1 ciro artışının bulunduğunu tabir eden Altaş, “Yaz ayları ve sonrasındaki okul ve yılbaşı devri ile birlikte AVM’lerde ziyaret sayısında artışlar yaşanırken, ciroların da artış ivmesini sürdüreceğini varsayım ediyoruz. 2019 yılı sonu prestijiyle AVM’lerdeki ziyaret sayısının 2,4 milyara, toplam cironun da 160 milyar TL’ye ulaşacağını öngörüyoruz.” diye konuştu.
Altaş, 2019 yılının birinci çeyreği ile geçen yılın tıpkı devri kıyaslandığında ziyaret sayısının yüzde 2,9 düştüğünü aktararak, şunları kaydetti:
“Yılın birinci 2 ayında düşen ziyaret sayıları Mart ayında toparlanma sürecine girmiş. Ziyaret sayısı her ne kadar düşüş gösterse de metrekare verimliliğindeki artışların devam etmesi ziyaretçilerimizin alışveriş odaklı hareket ettiklerini gösteriyor. Yıllık toplam bilgiler olarak baktığımızda da 2018 yılı toplam ziyaret sayısı 2,3 milyara, AVM’lerde gerçekleşen cirolar da 130 milyar TL’ye ulaşmıştır.”
AVM’lere Orta Doğu ülkelerinden gelen ziyaretçiler daha yoğun
Altaş, turizmde görülen hareketliliğin AVM’lere de yansıdığını belirterek, toplum için geçerli olan, AVM’lerin alışveriş gereksiniminin yanı sıra pek çok muhtaçlığa karşılık veren toplumsal alanlara sahip olmaları sayesinde çekim alanları haline gelmesinin turistler için de geçerli bir durum olduğunu söyledi.
AVM’lerin turizm açısından son derece ehemmiyet taşıyan ve gelecek devirde bu özelliklerinin çok daha vurgulanması gereken ömür merkezleri olduğunu söz eden Altaş, “Özellikle turizm bölgelerinde AVM’lerimizin inançlı alışveriş imkanı sunan birer ihracat merkezi özelliği olma özelliği taşıdığını söylemek yanlış olmayacaktır. Tüm bu özellikleri ile AVM’lerimiz turistler tarafından da ağır biçimde ziyaret ediliyor ve böylelikle ülkemiz iktisadına de olumlu katkı sağlayan birer bedel olarak ehemmiyet kazanmaya devam ediyor.”
Altaş, Çin, Suudi Arabistan, Katar, İran ve Kuveyt üzere ülkelerden ziyaretçilerin olduğunu belirterek, “Orta Doğu ülkelerinden ziyaretçilerin daha ağır olmasını ise bu ülkelerden gelen turistlerin ülkemizde kendilerini Batı ülkelerine nazaran daha rahat hissetmeleri, coğrafik yakınlık, ülkemizde gerek turizm gerek alışveriş manasında aradıkları her şeyi bulabilmeleri üzere nedenlere bağlayabiliriz. Alışılmış bir müddettir ülkemizde dövizle alışveriş yapmanın avantajlarını da göz arkası etmemek gerekir.” diye konuştu.
“Bugün Türkiye’de AVM sayısı 432’ye ulaştı”
Hüseyin Altaş, bugün Türkiye’de AVM sayısının 432’ye ve bu AVM’lerin 13 milyon metrekarelik kiralanabilir alana ulaştığını aktararak, “Türkiye’nin 81 ilinin 65’inde AVM’miz var. Proje halindeki ya da inşaat halindeki AVM’lere baktığımızda 2019 yılında ortalama 8-10 adet yeni AVM’nin açılacağını ve yaklaşık kiralanabilir alanın 13,5 milyon metrekareye ulaşacağını öngörüyoruz.” dedi.
AVM sayılarının geçen yıllarda süratli bir büyümeyle 400’lü sayılara ulaştığına dikkati çeken Altaş, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“AVM’ler tüm bu süreçte perakende ile birlikte büyüdü ve ülke ekonomimizin kıymetli kesimlerinden biri haline geldi. AVM yatırımları ve AVM’lerin toplumsal ve ekonomik hayatımıza katkıları devam edecektir. Lakin AVM yatırımlarının ve sayılarının bilhassa muhakkak bölgelerde doygunluğa ulaştığını münasebetiyle büyümenin daha düşük oranlarda olacağını belirtmek gerekiyor.
Mevcut AVM’lerin de değerli bir yenilenme sürecine girdiğini bunun önümüzdeki periyotlarda de süreceğini öngörüyoruz. Tüm bu devirde gözlemlediğimiz AVM’lerin işlevlerinin da kıymetli bir değişimden geçtiği. AVM’ler alışveriş yapılan yerlerin ötesinde birer yeme-içme, kültür-sanat ve cümbüş yerleri haline geldi. Yeni yatırımların ve yenileme çalışmalarının da bu doğrultuda geliştiğini ve gelişmeye devam edeceğini söyleyebiliriz.”
“Yerli ve yabancı yatırımcı ilgisinde azalma oldu”
Altaş, Türkiye’de alışveriş merkezi yatırımlarının bilhassa 2000’li yıllardan itibaren süratli bir büyüme gösterdiğini belirterek, “Yatırımların süratle arttığı bu devirde yabancı yatırımcının da ilgisi Türkiye’deki ticari gayrimenkule yöneldi. Bu periyotta yerli ve yabancı ortaklı yapılara baktığımızda alışveriş merkezlerinde yabancı yatırım oranının yüzde 30’lara ulaştığını görüyoruz.” dedi.
AVM yatırımı için yurt dışından Türkiye’ye gelen fonların büyük kısmının kalıcı emeklilik ve devlet fonları olmasının ehemmiyetine işaret eden Altaş, şunları kaydetti:
“Türkiye’ye son yıllarda giren direkt yabancı sermayenin yüzde 12’si AVM’ler vasıtasıyla girmiştir. Lakin son devirlerde gerek alışveriş merkezleri yatırımlarının muhakkak bir doygunluğa ulaşması nedeniyle gerekse geçtiğimiz aylarda yayınlanan TL kira düzenlemesi sonrası yerli ve yabancı yatırımcı ilgisinde azalma olduğunu söz edebiliriz. AVM yatırımları uzun vadeli olarak planlanan ve döviz kredi kullanılarak hayata geçirilen projelerdir. Bu doğrultuda meselelerin tahlili açısından ticari olan ticari olmayan gayrimenkul kiralama hukuku rejimi ayrımı düşünülmelidir.”
Kaynak: AA
