Türkiye Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği (GAZBİR) Lideri Arslan, AA muhabirine, Türkiye doğal gaz piyasasındaki gelişmelere ait yaptığı değerlendirmede, yenilenebilir güç kaynaklarının elektrik üretimindeki hissesinin artması, büyük tüketici kümelerin alternatif yakıtları tercih etmesi ve kasım-aralık periyodundaki sıcaklıkların mevsim normallerinin üzerinde seyretmesi nedeniyle Türkiye’nin 2022’deki doğal gaz tüketiminin beklenenden düşük gerçekleştiğini söyledi.
Türkiye’nin elektrik şurası gücünün Ekim 2022 sonu prestijiyle 103 bin 276 megavata ulaştığını lisana getiren Arslan, yenilenebilir güç kaynaklarının toplam şurası güçteki hissesinin yüzde 54’e ulaştığı, doğal gaz santrallerinin konseyi güçteki hissesinin yüzde 25 düzeyinde olduğu bilgisini verdi.
Arslan, doğal gazdan elektrik üreten baz yük santrallerinin yenilenebilir güç kaynaklarındaki dengesizlik durumunda elektrik üretiminde kıymetli bir role sahip olduğunu anlattı.
Konutlarda gaz tüketimi tüm vakitlerin en yüksek düzeyini gördü
Yenilenebilir güç kaynaklarının yanı sıra talebi etkileyen öteki faktörlere de bağlı olarak 2022’deki doğal gaz tüketiminin iddiaların yüzde 10 altında kaldığını ve 53,5 milyar metreküp düzeyinde gerçekleştiğini söz eden Arslan, “Genişleme yatırımlarının tesiriyle abone sayısı her yıl yaklaşık 1 milyon artıyor. Bu sebeple, konut tüketimi 2022’de 18 milyar metreküp oldu. Bu tüketim, tüm vakitlerin en yüksek konut tüketimi olarak dikkat çekiyor.” diye konuştu.
Arslan, konut abone sayısının yıl sonunda 20 milyonu aşacağını belirterek şöyle devam etti:
“Konutların tükettiği gaz ölçüsünün 19-20 milyar metreküp civarında olacağını kestirim ediyoruz. Tüm bunları değerlendirdiğimizde, Türkiye’nin 2023 talebinin 53-55 milyar metreküp düzeyinde olacağını varsayım ediyorum. Türkiye’nin yıllık doğal gaz talebinin ortalama 55 milyar metreküp olduğu göz önünde bulundurulduğunda talebin yaklaşık yüzde 85’i orta ve uzun vade kontratlarla karşılanabiliyor. Bugün prestijiyle Türkiye’nin orta ve uzun vade 47,75 milyar metreküplük doğal gaz kontratı bulunuyor. Toplam ölçünün yaklaşık 27 milyar metreküpü Rusya, kalan kısmı ise Azerbaycan, İran ve Cezayir ile yapılan kontratlardan oluşuyor. Bu açıdan bakıldığında Türkiye’nin yıllık 10 milyar metreküpe yakın ek kaynağa gereksinimi oluyor ve bu gereksinim spot boru gazı ve spot LNG ile karşılanıyor. Geçen yıl sonunda Silivri’deki gaz depolama tesisinin sisteme gaz verme kapasitesinin artırılması, Tuz Gölü depolama tesisinde ise kapasite artırım çalışmalarının devam etmesi, Türkiye’nin arz güvenliğinin uygunlaştırılması manasında büyük katkı sağlayacaktır. Karadeniz’de bu yıl üretimin başlaması da talebin karşılanmasında rol oynayacak.”
Arslan, Türkiye’nin başta Karadeniz olmak üzere doğal gaz keşif çalışmalarını sürdürdüğünü, alandaki son güncellemeler ve Çaycuma-1 kuyusundaki yeni keşifle Karadeniz’deki rezervin 710 milyar metreküpe ulaştığını anımsatarak, “Sakarya Doğal Gaz Alanından plato bedelde yıllık 15 milyar metreküp doğal gaz üretilmesi halinde ülke iktisadına katkısı 15 milyar dolar civarında. Yani yerli kaynaklarla Türkiye’nin doğal gaz ithalat faturası yüzde 25-30 düşebilir.” dedi.
Spot gaz ticareti büyüyor
Arslan, global piyasalarda olduğu üzere Türkiye piyasasında da spot doğal gaz ticaretinin kıymetinin gitgide arttığını söyledi.
Türkiye’nin 2021’deki 58,7 milyar metreküp doğal gaz ithalatının yaklaşık 8 milyar metreküpünün (yüzde 13) spot olarak ithal edildiğini söyleyen Arslan, 2022’nin ocak-ekim periyodunda ise spot ithalat ölçüsünün 15 milyar metreküpü bulduğunu ve toplam ithalat içindeki hissesinin yüzde 34’e yükseldiğini belirtti.
Arslan, gelecek devirde mevcut giriş kapasitelerinde güzelleştirme yapılması yahut atıl kapasite oluşması halinde Türkiye’nin spot boru gazı ithalatının hissesinin artmasının beklenebileceğini lisana getirdi.
Her 4 ABD LNG kargosundan 3’ü Avrupa’ya gidiyor
Arslan, salgın sonrası Avrupa’da başlayan güç krizinin Çin ve ABD’ye sıçrayarak global hale geldiğini tabir etti.
AB ülkelerinin Rusya’ya uyguladığı yaptırımlar nedeniyle Rusya’dan AB’ye gaz akışının neredeyse durduğunu ve Avrupa doğal gaz ticaret borsalarında fiyatların üst taraflı hareketinin Türkiye’nin güç ithalat faturasını da artırdığını anlatan Arslan, şunları kaydetti:
“Avrupa ve Rusya ortasındaki gaz koridorunda sıkışmanın devam etmesinin, sektörel doğal gaz talep daralmasının 2023’te devam edeceğini düşünüyorum. Avrupa’da birincil güç talebinin yaklaşık yüzde 25’ini doğal gaz oluşturuyor. Bilhassa Orta Avrupa’da bu oran yüzde 40’lara kadar ulaşıyor. Avrupa genelinde tüketilen doğal gazın yaklaşık yüzde 65’i hanelerde ısınma emelli kullanılıyor. Ilıman geçen kış, doğal gaz fiyatlarının megavatsaat başına 300 avro düzeyinden 100 avroya gerilemesi ve en kıymetlisi her 4 ABD LNG kargo gemisinden 3’ünün Avrupa’ya gitmesiyle krizin tesirleri depodaki gaz ile en aza indirgendi. Başta Almanya olmak üzere Avrupa’da LNG terminallerine yatırım sürat kazanırken, önümüzdeki süreçte AB Güç Komitesinin gündemini oluşturacak unsurlarından birinin doğal gaz ve arz güvenliği olacağını düşünüyorum.”
Arslan, Çin’de salgın önlemlerinin gevşetilmesiyle ülkedeki doğal gaz talebinin artabileceğini ve daha evvel yalnızca Asya pazarı için değer arz eden LNG’nin, kriz sonrası Avrupa için de değerli bir arz kaynağı haline geldiğini söyledi.
