Ticaret Bakanlığı, geçen yıl ithal edilmek istenen 3,8 milyar eseri denetlerken teknik düzenlemelere uygun bulmadığı 20,5 milyon esere geçit vermedi.
Bakanlıktan edinilen bilgiye nazaran, kullanım alanları ve eseri kullananlar da dikkate alınarak belirlenen riskli eserler, Dış Ticarette Risk Temelli Denetim Sistemi (TAREKS) üzerinden, ithalatta eser güvenliği kontrolüne tabi tutuluyor.
TAREKS’e 2022 yılında 2,7 milyon müracaat yapılırken bu kapsamda 240 bin müracaat fiili kontrole yönlendirildi ve 3,8 milyar ithal eser denetlendi. Kontrol sonucu 20,5 milyon eser, ilgili teknik düzenlemesine uygun bulunmadı ve bunların ithalatına müsaade verilmedi. Oyuncaktan tıbbi aygıtlara, cep telefonundan inşaat demirine, ayakkabı ve dokumacılık eserlerinden elektrikli aletlere kadar her daldan eser bu kapsamda yer aldı. Vakit içinde ithalatçıların daha dikkatli davranmasıyla ret oranları da düştü.
İthalatta eser güvenliği kontrolleriyle bir yandan vatandaşların sıhhat ve güvenliği korunurken başka taraftan kurallara riayet ederek belgelendirme masrafına katlanan yerli imalatçılar bu eserlerin haksız rekabetinden korunmaya çalışılıyor.
İthalat öncesi risk analizi
Denetimlerin risk asıllı olması nedeniyle eserlerinde belirli standartları sağlamış, bu istikamette âlâ performans geçmişi olan firmalar yerine, riskli firmaların ve eserlerin kontrollerine odaklanıldı. Bu kapsamda, 2,5 milyon eserin, gerekli tahlil sonucu “risksiz” bulunmasıyla ithaline müsaade verildi.
Her eser ithalatta denetlenemese de bütün eserlerin uyması gereken teknik düzenleme bulunuyor. Bu nedenle ithal edilmek istenen her eserin bu düzenlemelere uygun olması koşulu aranıyor. İthal ya da yerli bütün eserler piyasada eser güvenliği kontrolüne tabi tutuluyor. İthalat yapıldıktan sonra da ithalatçıların sorumluluğu devam ediyor. İthalatçılar piyasada yapılan eser güvenliği kontrollerinde cezai müeyyidelerle karşılaşabiliyor.
İthalattaki eser güvenliği kontrolleri caydırıcılık da sağlıyor. Bu yıl daha fazla eserin kontrol kapsamına alınması için çalışma yürütülüyor.
“Türk malı” imajını korumak için ihracatta da denetim
Aynı devirde, 19 bin müracaat kapsamındaki 12,5 milyon dolarlık tarım eserinin ithalatına, yapılan ticari kalite kontrollerinden geçemediği için müsaade verilmedi.
“Türk malı” imajının yurt dışında korunması için de ihracatta birtakım tarım eserleri ticari kalite kontrolüne tabi tutuluyor. Bu kapsamda 2022 yılında 564 bin ton ihraç tarım eseri denetlendi. İlgili standartlara uygun olmadığı gerekçesiyle ve ülke imajını korumak maksadıyla 92,4 milyon dolar kıymetinde 116 bin ton tarım eserinin ihracına vize çıkmadı.
