Muş, Türkiye Müteahhitler Birliği’nde düzenlenen “2022 Yılı Yurt Dışı Müteahhitlik ve Teknik Müşavirlik Hizmetleri Değerlendirmesi” programında yaptığı konuşmada, hizmet ihracatının da mal ihracatı üzere kıymet taşıdığına dikkati çekti.
Hizmet ihracatının 2022 yılının 10 ayı prestijiyle 76,4 milyar dolar olarak 2021’deki 61,4 milyar dolar sayısını geçtiğini aktaran Muş, “Cumhuriyetimizin 100. yılında da inşallah mal ve hizmet ihracatımızda yeni başarılara imza atmak için Bakanlık olarak özel bölümümüzle durmadan çalışmaya devam edeceğiz” diye konuştu.
Muş, müteahhitlik ve teknik müşavirlik firmalarının dış ticaretteki bu yükselişin kıymetli aktörleri ortasında yer aldığını bildirerek, bölümün dünya inşaat pazarında en üst sıralara yükselmesinin kritik öncelikleri ortasında bulunduğunu söyledi.
“133 ülkede proje gerçekleştirildi, Rusya birinci sıradaki yerini korudu”
Müteahhitlik dalının, yurt dışı pazarlarda birçok rakibini geride bırakarak çok kıymetli bir pozisyon elde ettiğine dikkati çeken Muş, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Yurt dışı müteahhitlik kesimimiz 2022 yılını 17,8 milyar dolar üzere önemli bir toplam proje pahası büyüklüğü ile kapatmış ve dal, gücünü ve direncini bir kere daha ispatlamıştır. Böylece üstlenilen toplam proje sayısı 11 bin 605’e, projelerin toplam pahası ise 471,7 milyar dolara yükselmiştir. Dünya üzerinde proje gerçekleştirdiğimiz ülke sayısı ise 2022 prestijiyle 133’e yükselmiştir. Amacımız, dünyada Türk müteahhidinin gitmediği, eser vermediği ülke kalmamasıdır. Bölgesel olarak baktığımızda ise 2022 yılında proje büyüklüğü bakımından Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) yüzde 37,6 ile yeniden birinci sıradadır. İkinci sırada ise hissesi yüzde 24,5 ile iki katına çıkan Avrupa Bölgesi bulunuyor. Orta Doğu ise yüzde 18,5 ile bu sene üçüncü sırada. Yüzde 12,7’lik hisse ile Sahra Altı Afrika bölgesinde de yerimizi sağlamlaştırdığımızı görüyoruz.
İlk 10 ülkeye baktığımızda, Rusya birinci sıradaki yerini korumakla birlikte, bir evvelki sene 11 milyar dolar civarında bir büyüklük ile rekor kırılmışken savaşın sonucu olarak bu sene ise 2 milyar dolar pahasında bir proje büyüklüğüne ulaşıldı.”
Muş, dalın pazar çeşitlenmesine gitmesinin değerine de işaret ederek, “Müteahhitlik pazarlarımızın çeşitlendirilmesine yönelik firmalarımızın uğraşı sayılarımıza da yansıyor. 2022 yılında, Romanya, Polonya, Macaristan ve Tanzanya birinci 10 ülke içinde bulunuyor. Artık amacımız Batı Avrupa ve Amerika kıtasıyla, Asya-Pasifik ülkeleri olmalı. Pazarlarımızı bu bölgelere yanlışsız genişletmenin yollarını daima birlikte aramalıyız” sözünü kullandı.
Türk müteahhitlik firmalarının dünyadaki yerini koruduğunu ve sağlamlaştırdığını belirten Muş, “ENR Mecmuası’nın yılın en büyük 250 müteahhitlik firması listesinde ülkemiz, uzun yıllardır 40-45 firma aralığında firması ile temsil edilmekte ve global proje büyüklüğünün de yüzde 5’lik bir kısmını üstlenmektedir” dedi.
Yurt dışı teknik müşavirlik bölümünde 236 milyon dolarlık projele imza atıldı
Bakan Muş, yurt dışı teknik müşavirlik dalına ait de bilgi vererek, bu bölümün de dünyadaki pozisyonunu yükselttiğini söyledi.
Bu alanda 2022 yılında çok kıymetli ivme kazanıldığını bildiren Muş, “Geçtiğimiz yıl, 2021 yılına nazaran yıllık proje bedeli yüzde 55 civarında artarak 236 milyon dolar üzere, bölümün global büyüklüğüne nispetle önemli bir sayı yakalanmıştır. Geçmişten günümüze toplam teknik müşavirlik proje pahası yaklaşık 3 milyar dolara, proje adedi ise 2 bin 583’e yükselmiştir. Bölgesel olarak, BDT ve Orta Doğu üzere klasik pazarlarımızın yanı sıra BDT hariç başka Asya ülkelerinde de güçlü bir konumlanmamız mevcut. Bu bağlamda, Pakistan ve Hindistan teknik müşavirlik bölümü açısından klasik pazarımız haline geldi ve en fazla proje üstlendiğimiz 10 ülke ortasında yer alıyor. Ayrıyeten birinci 10 ülke sıralamasında bu sene Nepal ve Romanya üzere yeni pazarları görmekten de memnuniyet duyuyoruz. Tekrar tıpkı listede bu sene, münasebetlerimizin olumlu seyrettiği Suudi Arabistan’ı görüyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
“Heyet taleplerini olumlu değerlendiriyoruz”
Sektörün düşüncelerinin tahlili için attıkları adımlara işaret eden Muş, şunları kaydetti:
“Bu kapsamda, bölümün yalnızca yurt dışındaki meseleleri değil, yurt dışı performansını etkileyecek halde yurt içinde yaşadığı meselelerde da öbür ilgili bakanlık ve kurumlar nezdinde teşebbüslere takviye oluyoruz. Geleceğe dönük vizyonumuzda, teknoloji ve katma bedelin her vakit en ön planda olması ve daha uzak yeni pazarlara açılımların hızlandırılması bulunmaktadır. Asya-Pasifik bölgesine yönelik firmalarımızın uğraşlarını dikkatle izliyor ve gereken diplomatik takviyesi sağlamaya çalışıyoruz. Biliyorsunuz, bu yeni pazarlara ulaşmada ve mevcut olanları kuvvetlendirmede, bizim Bakanlık olarak kullandığımız en kıymetli araçlarımızdan biri heyetlerimiz. Bu çerçevede sizlerden gelecek heyet taleplerini her vakit olumlu kıymetlendiriyoruz. Ayrıyeten, farklı ülke firmaları ile iştirakler ve üçüncü ülkelerde işbirlikleri konusu Bakanlık olarak kıymet verdiğimiz bir mevzudur.”
Türk müteahhitler rotasını Irak ve Suudi Arabistan’a çevirdi
Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Lideri Erdal Eren, bölümün, 2022 yılına Kovid-19 salgınının belirli ölçüde denetim altına alınması ve petrol fiyatlarında görülen artışın tesiriyle olumlu bir hava içinde girdiğini belirterek, buna rağmen geçen yılın çabucak başlarında başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı’nın faaliyetleri açısından istikrarları değiştirdiğini ve bölüm için büyük bilinmezlikler getirdiğini anlattı. Erdal Eren, şunları kaydetti:
“Türk müteahhitliği dünyada artık bir marka haline geldi, Türk müteahhitlik firmaları faaliyetlerini tartıyla Avrasya ve Orta Doğu’da sürdürürken Afrika’da rakipleri karşısında öne çıkmakta ve Avrupa’da giderek artan sayıda ve katma kıymeti yüksek projeler üstlenmektedir. Üstlendiğimiz projelerle başardığımız mal ve hizmet ihracatının yanında, yurt dışı projelerimizde istihdam edilen Türk iş gücü sayısını artırmak en öncelikli amacımızdır. Yurt dışında istihdamı artırma gayretlerimizin önündeki iki büyük mani olan personellerimizden alınan gelir vergisi sıkıntısını, Cumhurbaşkanı’mız Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatları ve Hazine ve Maliye Bakanı’mızın teşebbüsleri sonucunda geçtiğimiz ay prestijiyle çözdük. İkinci sorun olan türel uyuşmazlıklar konusunda da yeniden Sayın Cumhurbaşkanı’mızın talimatları ve Ticaret Bakanı’mızın kararlılığı çerçevesinde ocak ayı sonuna kadar tahlile ulaşmış olacağız.”
Rusya ve Ukrayna pazarlarındaki gelişmeler yanında Irak pazarının da kesim için ehemmiyetini koruduğunu vurgulayan Eren, Irak’ta hükümetin kurulmasının akabinde oluşan siyasi istikrarla Türk müteahhitleri daha fazla iş imkanı ortaya çıkacağını lisana getirdi.
Eren, “Bu kapsamda Sayın Bakan’ımız (Ticaret Bakanı Muş) başkanlığında Irak’a yakın vakitte bir müteahhitlik heyeti ziyareti düzenleyeceğiz. Önümüzdeki 10 yıl içinde hayata geçirilmesi öngörülen yaklaşık 3,3 trilyon dolar fiyatında projeyle bölgede öne çıkan Suudi Arabistan ile sektörel temaslar geçen yıl sürat kazanmıştır. Kelam konusu projelerden Türk müteahhitlik firmalarının hisse alması, bölümün global pazardaki mevcut zorluklardan daha az etkilenmesi için son derece değerlidir. Bu çerçevede, yeniden Sayın Bakan’ımızın talimatıyla Suudi Arabistan’a da bir müteahhitlik heyeti ziyareti için çalışmalara başlamış bulunuyoruz” değerlendirmesini yaptı.
“Yurt dışı müteahhitlik hizmetleri bir ekip oyunudur”
Eren, TMB’nin, İslam Ülkeleri Müteahhitler Federasyonu’nun (FOCIC) yeni devir idaresinde Lider Yardımcılığı seviyesinde temsil edileceğine dikkati çekerek, “Böylece müteahhitlerimiz için gerek Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri üzere İslam İşbirliği Teşkilatı üyesi ülkelerle işbirliğinin geliştirilmesi gerek İslam Kalkınma Bankası fonlarından daha aktif yararlanılması konularında yeni imkanlar ortaya çıkacaktır” sözünü kullandı.
Kamu-özel işbirliği konusunda sahip oldukları tecrübeyle yurt dışında yeni projeler üstlenmeyi beklediklerini ve gittikleri ülkelerde yatırımcı olarak da yer almayı hedeflediklerini lisana getiren Eren, şu değerlendirmede bulundu:
“Bu çerçevede gereksinim duyacağımız finansmanın temini hedefiyle Bakanlığımız öncülüğünde çok taraflı ve bölgesel kalkınma bankaları ve öbür ülke ihracat kredi kuruluşlarıyla ilgiler geliştiriyoruz. Yurt dışı müteahhitlik hizmetleri bir ekip oyunudur. Devletimizin dayanağı epey kadronun bir bütün olacağı ve muvaffakiyete ulaşacağı aşikardır. İçinden geçtiğimiz bu inanılmaz devirde, güç birliğiyle sıkıntıların üstesinden gelerek yeni başarılara imza atacağımıza yürekten inanıyorum.”
Kongre 1-2 Haziran 2023’te İstanbul’da yapılacak
Türk Müşavir Mühendisler ve Mimarlar Birliği (TürkMMMB) Lideri İrfan Aker de dal olarak 2022 yılı sonu prestijiyle 134 ülkede, 2 bin 583 projede, 3 milyar dolar fiyatında iş üstlendiklerini belirterek, “Ülkeler ve sayılar 2021 yılı sonuyla mukayese edildiğinde, 2022 yılında 5 yeni ülkede daha teknik müşavirlik hizmetlerine başladık. Yeniden 2022 yılı içinde 130 yeni proje üstlendik ve 2021 yılında 153 milyon dolar olan üstlenilen toplam proje bedelini yüzde 54 artırarak 2022 yılında 236 milyon dolara ulaştırdık” diye konuştu.
Aker, Avrupa Müşavirlik Mühendislik Birlikleri Federasyonu’nun genel heyeti ve kongresinin de 1‐2 Haziran 2023’te İstanbul’da yapılacağı bilgisini verdi.
Öte yandan Ticaret Bakanlığı bilgilerine nazaran, Türk müteahhitlerin geçen yıl yurt dışında üstlendikleri proje bedeli 17 milyar 796 milyon 934 bin dolar oldu. Bu kapsamda en fazla iş üstlenilen ülke 2 milyar 15 milyon dolarla Rusya olurken bu ülkeyi 1 milyar 764 milyon dolarlık işle Azerbaycan ve 1 milyar 580 milyon dolarlık işle Irak takip etti.
