Recep ERÇİN
Türkiye İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, Antalya’da düzenlenen Uluslararası Resort Turizm Kongresi’nde basın mensupları ile bir araya geldi. Enflasyona ilişkin önemli değerlendirmelerde bulunan Aran’dan beklenen konut kredisi fazilerine ilişkin de kritik bir uyarı geldi.
Bu yılın fiyat istikrarı açısından daha olumlu geçtiğini belirten Aran, yavaş da olsa enflasyonla mücadelenin geçen seneye kıyasla sonuç verdiğini söyledi.
2025 enflasyon tahmini yüzde 24
Geçen yıl 2024 için yüzde 42 enflasyon tahmininde bulunduğunu hatırlatan Aran, şöyle devam ett:
* Yüzde 85 enflasyonun olduğu bir dönemde bu hayalcilik olarak görülmüştü. Şimdi yüzde 44’te biteceği konusunda yavaş yavaş bir konsensus oluşmaya başladı. Önümüzdeki yıl sonu için izlenen politikalar devam ederse yüzde 24 ve yüzde 26 arasındaki bir noktada enflasyonun bitebileceğini öngörüyorum.
“Türkiye’de yüzde 17 olan enflasyonu yüzde 19 politika faizi ile yönetebildiğimiz noktalara dönmemiz gerek” diyen Aran, şöyle konuştu:
* O dönemde yüzde 19 olan politika faizini hiçbir şey gözetmeksizin indirerek yüzde 17’lik enflasyonu indireceğimizi düşündük. Bu yola öyle başladık. Bu da enflasyonun yüzde 85’e çıkmasına, kontrolü kaybetmeye ve 8 lira olan dolar kurunu bugünlere getirmeye vesile olan yolculuğu başlattı. 2025 ile ilgili olarak umudum, beklentim hem faizin hem de enflasyonun yarı yarıya düştüğü bir yıl olması… Aralık 2025’te faizin 50’den 25’e indiği, enflasyonun da 44’ten 22’ye indiği bir yolculuk.
Yüzde 10’lu seviyeler bile Türkiye için kazanım
Orta vadeli programa göre 2026 sonunda enflasyonun tek haneli rakama düşeceğini hatırlatan Aran, “2026 sonunda tek haneye gelme aslında bir sembol. Ben yüzde 10’lu seviyelerin, ‘bu işi bozduğumuz’ dediğim yüzde 15’lik bir enflasyonun bile Türkiye için bir kazanım olacağını düşünüyorum. Bir sene sonra 2026 sonunda yüzde 12’lik bir enflasyon bence program açısından ve bizim açımızdan başarılı kabul edilebilir“ ifadelerini kullandı.
Asgari ücret artışı ve kira sorunu
Asgari ücret ve kira sorununa da değinen Aran, asgari ücret konusunda uzlaşma ihtimalinin olmadığını belirtti. “Gelir dağılımı çok bozuldu. Ciddi bir gelir dağılımı adaletsizliği ve ay sonunu getirememe problemi var” diyen İş Bankası Genel Müdürü, konjonktür nedeniyle işverenin de rekabet gücünün zayıfladığına işarer ederek, “Bu kolay bir denklem değil” dedi.
Türkiye’de artan kiraların büyük bir sorun haline geldiğini belirten Hakan Aran, “Milyonlarca insan bir sonraki kira yılı geldiğinde ‘ev sahibiyle ne konuşacağım’ kaygısıyla yaşıyor. Ben de ev sahibi-kiracı ilişkisinde ev sahibinin istediği kirayı vermediğim için evden çıktım. Maaşların en az yarısı kiraya gidiyor. Beyaz yakalılar şehir merkezlerinin dışına çıkmak durumunda kalıyor. Kiranın çok önemli bir gider kalemi olması, kira enflasyonu insanların enflasyon beklentilerini de bozan şey” diye konuştu.
Uygun faizli konut kredisi
Konut kredisi fazilerinde indirim beklentisine yönelik de önemli ipucu veren Aran şöyle konuştu:
* Faiz bizim belirlediğimiz bir şey değil. Uygun faizli konut kredisi deniliyor. Şu anda yüzde 0,90 faizle konut kredisi kampanyası yapıyorum dediğim zaman ‘kimin parasını kime veriyorsun’ derler. Ben yüzde 50 faizle borçlanıyorsam bunu nasıl kullandırabilirsiniz? Bulduğunuz kaynağın maliyeti belli. Bankalar aracılık eden kurumlardır.
* 2025’te konut kredisinde beklediğimiz faizleri göremeyiz. 2025, böyle bir yıl değil. Konut kredilerinde fiyatı etkileyecek bir faiz, yüzde 1’in etrafında olan faiz oluyor. Genellikle aylık yüzde 1 seviyesindeki bir konut kredisi faizi konut fiyatlarını etkilemeye başlıyor. Onun dışında şu anda aylık faiz seviyeleri ne kadar düşerse düşsün konut kredisi için cazip değil. Ve öyle bir etkisi de olmayacaktır.
Kredi kartlarındaki donuk alacaklar yüzde 200 arttı
Kredi kartı kullanımına ilişkin de önemli değerlendirmelerde bulunan Türkiye İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, 2024 yılında, kredi kartlarında çok ciddi bir NPL artışı gördüklerini, geçen yıl sonuna göre ekim sonu itibarıyla kredi kartlarındaki donuk alacakların yüzde 200 arttığını belirtti.
“Bu çok net bir şekilde ücretli kesimdeki kredi bozulmasını gösteriyor” diyen Aran, buna karşılık ticari kredideki artışın yüzde 23 olduğunu ve enflasyona göre bu oranın makul göründüğünü belirtti.
Sorunlu alacak oranlarının ticari tarafta 31 Aralık 2023’e göre daha aşağıya indiğini belirten Ksran, şöyle konuştu:
* Bozulmanın bireysel tarafta olduğu bir yıl yaşıyoruz. Ticari taraf bir önceki politikanın para biriktireni olduğu için 2024’te çok iyi kaldı ama 2025 yılında bu kadar iyi kalamaz. 2025 yılında onlar da genel sıkılaşmalardan nasibini alacaklar. Ama bireysel tarafta zaten alarm veren noktalardayız. Onun çok devam etmemesi gerekiyor. Onların da normalleşmesi gerekiyor.
* 2025 yıl sonunda bireysel ve ticari olmak üzere bankacılık sektöründe NPL oranı bireyselin yukarı çektiği, ticarinin aşağıda olduğu yüzde 2,5’luk bir ortalamada gerçekleşebilir. Şu anda bu oran yüzde 2’nin altında. Sadece bireysel taraf ise yüzde 3’e dayanmış durumda. 2025 sonunda bireysel taraf yüzde 7’ye de çıkabileceğini düşünüyorum. Bireysel kredi portföyü bizde ticari kredi portföyüne oranla az olduğu için, (yüzde 75 ticari yüzde 25 bireysel) genel kredi portföyünü bozmuyor.
