İstanbul Sanayi Odası (İSO) Meclisi’nin ocak ayı olağan toplantısı, “Katma Pahalı Üretim, Teknoloji Ağır Sanayi ve Güçlü Bir Ekonomik Gelecek için Nitelikli, Sürdürülebilir, Ulaşılabilir Finansmanın Kıymetine Odaklanmak” ana gündemi ile Odakule Fazıl Zobu Meclis Salonu’nda gerçekleştirildi.
Toplantıya Türkiye Bankalar Birliği İdare Şurası Lideri Alpaslan Çakar konuk olarak katılarak sanayicilere bankacılık ve finans bölümü ile ilgili bir sunum yaptı. Toplantıya Vakıfbank Genel Müdürü Abdi Serdar Üstünsalih, Halk Bankası Genel Müdürü Osman Arslan, Eximbank Genel Müdürü Ali Güney ve Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası Genel Müdürü İbrahim Halil Öztop da katıldı.
Açılış konuşmasını yapan İSO İdare Heyeti Lideri Erdal Bahçıvan, ülke ihracatının 250 milyar doları aşmasında ana rol üstlenen, makine ve teçhizat yatırımlarının ulusal gelirdeki hissesi yüzde 15’lere çıkan ve çalışan istihdamını artıran sanayi bölümünün tüm dünyada taşların yerinden oynadığı 2022 yılında üzerine düşeni ziyadesiyle yerine getirdiğini, buna karşılık finansmana erişim noktasında hala kâfi takviyesi bulmakta zorlandığına dikkat çekti.
“Kredi prosedürleri, gerçek dalı adeta yıldırma noktasına getiriyor”
Finansmana erişim meselesini, kısa ve uzun vadede atılması gereken adımlar eşliğinde kıymetlendiren Bahçıvan, İSO olarak Türkiye İktisat Modeli ve liralaşma stratejisi çerçevesinde kredilerin emeline uygun kullandırılması unsurunu desteklediklerini belirterek “Finans kesiti ile gerçek kesimin birbirleriyle sağlıklı bir eşgüdüm içinde çalışması çok değerli. Lakin, son periyotta devreye alınan birçok önlem öngörülemezliğe yol açtı ve hem gerçek dal hem de bankacılık kesimi açısından yorucu bir hal aldı. Bugün kredi prosedürleri, gerçek bölümü adeta yıldırma noktasına getiriyor. Uygulanmakta olan prosedürler bitmek bilmezken, kredinin faal hale gelmesi de bir türlü gerçekleşemiyor. Sanayicimizin artan maliyetleri, işletme sermayesi gereksinimi ve yatırım dileği nedeniyle kredi talebi büyürken; kimi bankaların kredilerde daha tutucu davrandığını da gözlemliyoruz. Hakikaten bankacılık dalında kredi/mevduat oranı, 2018 ortalarında yüzde 120’lere kadar çıkmışken 2019’dan itibaren -pandemi devri hariç- düşüş trendi göstererek günümüzde yüzde 85’lere kadar geriledi. Yeniden özel kesim kredilerinin GSYH’ya oranına baktığımızda; 2018’de yüzde 79’a kadar yükselen bu oran 2022 ortasında yüzde 67’ye kadar geriledi. Kelam konusu oranın gelişmekte olan ülkelerde yüzde 110 olduğunu düşünürsek Türkiye bu alanda hayli geride” diye konuştu.
Bankacılıkta komite ismi altında uygulanmakta olan endirekt faizlere de dikkat çeken Bahçıvan, “Tabela faizlerinin komite ismi altındaki uygulamalarla artırılması gerçek kesimde önemli rahatsızlık yaratmaktadır. Bunun yanı sıra, liralaşma ve kredilerin hedefine uygun kullandırımı prensibi kapsamında, nitekim döviz gereksinimi olan ve kredibilitesi yüksek firmalarımızın mağdur edilmemesi, tabir yerindeyse kurunun yanında yaşın da yanmaması gerekiyor” dedi.
“Yabancı yatırımlarda uzun vakittir iç açıcı bir durumda değiliz”
Finansmana erişim probleminin tıpkı vakitte uzun vadeli bakışla ele alınmasını ve yapısal meselelerin tahlilinin de yapısal nitelikte olması gerektiğini söz eden Bahçıvan, “Ekonomimizin kredi yaratma potansiyelini direkt etkileyen cari açık, dış finansman gereksinimi ve düşük iç tasarruf oranları en temel yapısal problemlerimizin başında geliyor. Dış finansmanın nispeten daha sağlıklı, sürdürülebilir kalemleri ortasında yer alan uzun vadeli borçlanmada iştahı düşük olan bankacılık sistemimiz, uzun müddettir net borç ödeyici durumda. Sistemin kredi yaratma potansiyelini de düşüren bu durum, başta liranın seyri olmak üzere geleceğe dönük belirsizliklerle ve münasebetiyle yüksek risk primi ve yüksek borçlanma maliyetleri ile yakından alakalı. Tüm bunlar bizlere makroekonomik istikrarın, enflasyonu kalıcı halde yenerek liraya dönük itimadı artırmanın ve iktisat siyasetlerinde öngörülebilirliğin yaşamsal ehemmiyetini gösteriyor. Birçok olumlu tesirinin yanı sıra şirketlerimizin sermaye yapısını güçlendirici tesiri de bulunan direkt yabancı yatırımlarda uzun vakittir iç açıcı bir durumda değiliz. Bu nedenle yatırım iklimini güzelleştirmenin bir başka değerli yapısal gereksinim olarak önümüzde durduğu da aşikar” dedi.
“Finansal derinliği güçlendirecek adımlar kritik”
“Kısa vadede krediye erişim probleminin çözülmesi ne kadar acil bir gereksinim ise uzun vadede ekonomimizin krediye bağımlılığı da o kadar kıymetli bir yapısal sorun” diyen Bahçıvan, tahlil önerisi getirerek şunları söyledi: “Türkiye iktisadı kredi arzının arttığı şartlarda hızlanan, kredi akışı yavaşladığında duran bir yapıdan çıkmalıdır. Bu bağlamda, şirketlerimizin sermaye yapısını ölçek iktisadı kanalıyla güçlendirmek açısından birleşme ve satın almaları özendirici siyasetlerin kıymetli olduğuna inanıyoruz. Misal biçimde, finansmanda araç çeşitliliğini artırmak ve endüstrimizin bankacılık sistemine bağımlılığı azaltmak günümüzde çok temel bir muhtaçlık. Bunun için sermaye piyasalarından daha fazla yararlanmayı sağlayacak, finansal derinliği güçlendirecek adımların da kritik olduğu görüşündeyiz. İSO 1000 çalışmamızda halka açık kuruluşlar sayısının 100’ün altında kalması da bu alanda kat etmemiz gereken arayı ortaya koyuyor.”
