CHP Genel Lider Yardımcısı Aykut Erdoğdu, “Kriz ortamındaki yüksek faizler kadar bütçe gelirlerinin giderek artan bir kısmını alan Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) nedeniyle de faiz ödemeleri artıyor. Bu yılın birinci beş ayında faiz masrafları 46,3 milyar liraya çıktı. Geçen yılın birebir periyoduna nazaran faiz harcamaları yüzde 46 arttı.” değerlendirmesinde bulundu.
Erdoğdu, yazılı açıklamasında, Kamu Özel İşbirliği uygulamalarına ait gelişmelerin ele alındığı bir raporun Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından Mayıs ayı sonunda yayımlandığını belirterek, altyapı yatırım gereksinimi göz önünde bulundurulduğunda daha fazla yatırıma gereksinim olduğu ima edilen raporda KÖİ projelerinin değerli bir yol olarak sunulduğuna dikkati çekti.
Türkiye’de Yap-İşlet-Devret (YİD), Yap-İşlet (Yİ), Yap-Kirala-Devret (YKD) ve İşletme Hakkı Devranı (İHD) olmak üzere dört temel Kamu Özel İşbirliği modeli uygulandığını anımsatan Erdoğdu, şunları kaydetti:
“1986 yılından 2018 sonuna kadar; 210 adedi işletmede, 32 adedi ise finansal kapanış ya da imal evresinde olmak üzere, toplam yatırım meblağı 63,8 milyar dolar olan 242 Kamu Özel İşbirliği projesi uygulamaya konmuş. Raporda bu yatırımlara dair çeşitli detaylara ve dünyadaki örneklere yer verilmiş. Fakat, rapor yatırım meblağlarını dökerek projelere dair genel bilgiler iletirken, KÖİ kaynaklı yükleri ve bunun yansımalarını örtüyor. KÖİ projeleri kamu hizmet/ürün satın alma, kiralama yahut dolaylı garanti sistemleriyle kur ve talep risklerine karşı muhafaza sağlanması nedeniyle kur ve talep riskini devlet üzerinde ağırlaştırdı. Ayrıyeten Kamu Özel İşbirlikleri birtakım sermaye kümelerinin palazlandırılması için kullanıldı. Türkiye’de en fazla KÖİ prosedürünü kullanan 10 şirket toplamda 205 milyar dolarlık ihale aldı. Direkt AK Parti destekçisi olan üç sermaye kümesinin aldığı KÖİ ihalelerinin bedeli, Dünya Bankasının raporundaki datalara nazaran 130 milyar dolar seviyesinde.”
Strateji Bütçe Başkanlığı datalarına nazaran 2003’ten 2019’a kadar bu kapsamda yapılan yatırım ölçüsünün 51,1 milyar dolar olduğunu vurgulayan Erdoğdu, Kredi Garanti Fonu üzere kredi yükümlülükleri dahil edilmeden yalnızca KÖİ kaynaklı yükümlülükler göz önünde bulundurulduğunda, 2020’de Kamu Özel İşbirliklerine ayrılacak ödeneğin 20,2 milyar lira olmasının beklendiğine dikkati çekti.
Erdoğdu, son 17 yılda kamunun, bankaların ve gerçek dalın aldığı dış borç için ödediği faizler toplamının 166 milyar doları aştığına değinerek, şu sözleri kullandı:
“Türkiye’de bir yağma tertibi yarattılar. KÖİ mevzuatının dağınık olduğu ve çerçeve bir kanun gerekliliği resmi raporlarda tabir ediliyor. Fakat daha kıymetli olan konu özel dalın bütün risklerini toplumsallaştıracak ve yandaş sermaye kümelerine kaynak aktaracak halde gerçekleşen iş birliklerine bir son verilmesi, bu yağma nizamının sona ermesi. Mevcut yükler Türkiye’nin AK Parti devrinde içine sokulduğu faiz cenderesiyle birlikte ele alınmalı. Kriz ortamındaki yüksek faizler kadar bütçe gelirlerinin giderek artan bir kısmını alan KÖİ nedeniyle de faiz ödemeleri artıyor. Bu yılın birinci beş ayında faiz sarfiyatları 46,3 milyar liraya çıktı. Geçen yılın birebir devrine nazaran faiz harcamaları yüzde 46 arttı.”
Kaynak: AA
