Kazakistan, son bir yılda kripto para madencilerine yönelik vergiyi yükseltme ve elektriğe erişimlerine sonlandırma getirse de Bitcoin üretiminde dünyanın “lider” ülkeleri ortasında yer alıyor.
Cambridge Üniversitesi uzmanlarının Ocak 2022’de yayımladıkları son rapora nazaran, kripto para madenciliğinde yüzde 13,22’lik hisseyle ABD ve Çin’den sonra üçüncü sırada yer alan Kazakistan’da, 300’e yakın kripto madeni bulunuyor.
Anadolu Ajansı (AA), Kazakistan’da 2019’dan bu yana faaliyet gösteren ve dünyanın en büyük kripto madenleri ortasında yer alan Enegix şirketinin data merkezini görüntüledi.
Ülkenin kuzeyindeki Ekibastuz kenti yakınındaki devasa tesise ulaşmak için başşehir Astana’dan yaklaşık 300 kilometre yol katetmek gerekiyor.
Tesisin, Ekibastuz’da yer alması tesadüf değil. Zira buranın kışın soğuk, yazın ise ılıman iklimi gece gündüz kesintisiz çalışan kripto bilgisayarların ısınmadan nizamlı çalışmasına imkan sağlıyor.
Geniş bozkırın ortasında toplam 15 hektarlık alana inşa edilen ve sıkı güvenlik önlemlerinin alındığı tesiste, kripto para madenciliği için tasarlanmış bilgisayarların yerleştirildiği 8 büyük hangar mevcut.
Burada yaklaşık 55 bin bilgisayar, sahiplerine dünyanın en değerli kripto parası Bitcoin’i kazandırmak için durmadan çalışıyor.
Ancak bu hangarlara birinci kere girenleri alışık olmadıkları bir gürültü karşılıyor. Makinelerden çıkan bu vızıltıya, kripto madenciler kendi ortalarında “dijital paranın sesi” diyor.
Enegix Şirketi Hosting (Barındırma) Departmanı Müdürü Yersayın Nurtoleuov, AA muhabirine, şirket olarak global Bitcoin’in yüzde 1,3’lük hissesini elinde tuttuklarını söyledi.
Nurtileuov, tesisin müşterilere saatte 180 megavat elektrik sağlama gücüne sahip olduğunu belirterek “Bizim data merkezimize aygıtını (bilgisayarını) yerleştiren müşterilerimize yatırımcılar diyoruz. Onlar buraya yalnızca aygıtlarını getiriyorlar; aygıtların açılması, internete bağlanması ve global kripto ağ gücüne erişiminin sağlanması üzere daha sonraki süreçlerle biz ilgileniyoruz. Yani şirketimiz genel manasıyla kripto madenciliği yapan aygıtlara konut sahipliği yapıyor ve çalışması için temel altyapısını sağlıyor.” dedi.
Bitcoin madenciliği için tesiste her türlü imkanı barındırdıklarını kaydeden Nurtoleuov, bunlardan en kıymetlisinin elektriğin kesintisiz sağlanması ve aygıtların 7/24 denetlenmesi olduğunu söyledi.
Nurtoleuov, tek bir bilgisayarın devre dışı kalmaması için 100’den fazla kişiyi istihdam ettiklerini kaydederek “Genellikle genç IT uzmanları çalışıyor. Çalışanlarımızı kendimiz eğitiyoruz. 15 günlük vardiya formülüyle çalıştıklarından ötürü tesisimiz sonları içinde yurt ve yemekhanemiz mevcut.” diye konuştu.
“Veri merkezinde bulunan bir Bitcoin aygıtı saatte 3,5 kilovat elektrik tüketiyor”
Yaklaşık 150’den fazla kamera ile izlenen tesisin data merkezleri tıpkı vakitte İlya Fomin üzere sistem operatörleri tarafından da daima takip halinde.
Fomin, asıl vazifesinin bilgi merkezindeki Bitcoin aygıtlarının 7/24 çalışır durumda olması için elinden geleni yapmak olduğunu anlatarak “Bu aygıtlar çalışırsa Bitcoin ağı da çalışır ve kripto para üretimi yapılır.” sözünü kullandı.
Söz konusu Bitcoin aygıtlarının çalışması için en kıymetli hammaddenin elektrik olduğunu lisana getiren Fomin, “Bu hangardaki bilgi merkezinde bulunan bir Bitcoin aygıtı saatte 3,5 kilovat elektrik tüketiyor. Yani elektrik yoksa kripto para da yok demek.” değerlendirmesini yaptı.
Fomin, Bitcoin madenciliğinin özünün ise süreçlerin rastgele bir aracı olmaksızın direkt iletilmesinden ibaret olduğunu belirterek şöyle devam etti:
“Çiplerin bulunduğu bu aygıtlar Bitcoin yahut öbür kripto paralara gerekli önbelleği oluşturmak için kırılamayacak kadar uzun bir harf, sayı dizisini ortaya çıkarır. Tüm bunlardan sonra, bilgi süreci muvaffakiyetle aktarılmış sayılır ve aygıtın sahibi Bitcoin yahut başka kripto para ünitesi halinde kar elde eder.”
Yakın vakte kadar dünyanın en büyük ikinci kripto madeni sayılan tesisin yetkilisi, son bir yılda Kazakistan’da yaşanan elektrik krizi nedeniyle ithal elektrikle çalıştıklarını ve dünyada Bitcoin’in kıymet kaybetmesi üzere etkenlerden ötürü da faaliyetlerini sonlandırdıklarını lisana getirdi.
Nurtoleuov, şirket olarak bunları süreksiz zahmet gördüklerini belirterek “Bitcoin grafiğine bakarsak daima dalgalı olduğunu görürüz. Bu yıl ‘kripto kışı’ yaşıyoruz. Lakin bu yıl değerli ölçüde yükselmesini bekliyoruz. Yaklaşık 100 bin dolara kadar yükseleceğini kestirim ediyoruz.” dedi.
“Artık dijital madencilik lisanslı bir faaliyet olacak”
Kazakistan Blok Zincir ve Data Merkezi Sanayisi Birliği Üyesi Sergey Putra ise hükümet ile kesim ortasında yaşanan birtakım uyuşmazlıkların yasal tertibin olmamasından kaynaklandığına işaret etti.
Putra, asıl sorunun kayıt dışı çalışan kripto madenleri olduğunun altını çizerek “Çok sayıda kripto aygıtlar yasal olmayan yollarla ülkeye sokuldu. Artık bu aygıtları elde edenler oto yıkama, pizzacı üzere yerlerde saklanarak kripto para madenciliği yapıyorlar. Buna karşıyız. Biz vergisini ödeyen ve bilgi merkezleri olan ‘beyaz madenciler’ dediğimiz kripto madenlerini destekliyoruz.” diye konuştu.
Kazakistan Parlamentosunda kripto para madenciliğini yasallaştıracak “Dijital Varlıklar Hakkındaki” yasa tasarısının görüşüldüğünü aktaran Putra, kendisinin de kelam konusu yasa tasarısının hazırlanmasında uzman olarak yer aldığını söyledi.
Putra, daha evvel ülkede bu türlü bir kesimde yasa tasarısı geliştirilmediği için sürecin sıkıntı geçtiğini anlatarak “Bu yasa tasarısıyla artık dijital madencilik, lisanslı bir faaliyet olacak. Bu lisanslar iki kategoride verilecek. Birinci kategori, madencilik ekipmanların yerleştirildiği data merkezlerinin sahiplerine ikinci kategori ise yalnızca madencilik bilgisayarı olan ferdî girişimciyi kapsayacak.” tabirlerini kullandı.
Ayrıca yasa tasarısında yer alan öbür bir hususa nazaran bundan sonra ülkeye getirilecek tüm madencilik aygıtların işaretleneceğini ve tek bir sistemde kaydı yapılacağını aktaran Putra, bunun, kesimin şeffaflığı açısından değerli olduğunu vurguladı.
Putra, kripto madenciliğinde 1 megavatın altında elektrik tüketiminin yasaklanacağını da lisana getirerek “Bu, 1 megavat konut ortamında, garajda yahut öteki yerlerde kayıt dışı kripto para madenciliği yapanların önünü kesmek için belirlediğimiz en düşük tavan.” değerlendirmesinde bulundu.
Kazakistan, kripto para madenciliğinde nasıl dünya başkanı oldu?
Kazakistan’daki ucuz elektrik, uygun hava şartı üzere faktörler ülkede 2019’da kripto para madenciliğinin endüstrileşmesine neden oldu.
Özellikle 2021’in yazında Çin’de her türlü kripto para madenciliğinin yasaklanmasıyla dal, komşu ülke Kazakistan’a kaymaya başladı.
Çinli kripto madencilerin akınına uğrayan Kazakistan, global kripto para madenciliğinde kısa müddette ABD’den sonra dünyada ikinci sıraya yükseldi.
Bu, ülkede yasa dışı kripto madenciliğin önünü açarken birebir vakitte elektrik bölümündeki baskıyı da artırdı.
Ocak 2022’de Orta Asya genelinde meydana gelen toplu elektrik kesintisiyle Kazakistan’ın devlete ilişkin elektrik şebekesi şirketi KEGOC, elektrik ve bütünlüklü bir güç sistemi kapasitesi ortasında istikrar sağlanmasına dair yaşanan zorluktan dolayı ülke genelinde çalışan 196 kripto madeni şirketine elektrik vermeyi kesti.
Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev de 8 Şubat 2022’deki hükümetin genişletilmiş toplantısında, yasa dışı çalışan kripto madencileri tespit etme, bu alanda vergiyi yükseltme ve kripto para madenciliğini yasal olarak düzenleme talimatı verdi.
Ülke, haziran ayında kripto para madencilerine tükettikleri elektrik ölçüsüne nazaran üç ayda bir vergi ödeme mecburiliği getirdi.
