Sosyal güvenlikte 2023’e kadar yapılacak uygulamalarla prim tahsilat oranı, toplumsal sigorta kapsamı artırılacak, bütçeden yapılan transferlerin oranı azaltılacak.
Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan ve 2019-2023 periyodunu kapsayan On Birinci Kalkınma Planı’nda toplumsal güvenlik sistemi, kamu işletmeciliği ve özelleştirmeye yönelik gayelere yer verildi.
Plan devrinde, toplumsal güvenlik alanında aktüeryal istikrarın gözetilmesi suretiyle toplumsal güvenlik sisteminin uzun periyotlu mali sürdürülebilirliğinin sağlanması temel amaç olacak.
Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan bütçe transferlerinin gayrisafi yurt içi hasılaya oranı 2018’de yüzde 4 iken 2023’te yüzde 3,2’ye çekilecek. Kelam konusu periyotta belge bazında aktif-pasif oranı 1,73’ten 1,90’a çıkarılacak.
Prim tahsilat oranı yüzde 82,9’dan yüzde 88,1’e, toplumsal sigorta kapsamı yüzde 85,6’dan yüzde 92’ye yükseltilecek.
Bu gayelere ulaşmak için toplumsal sigorta prim tabanı genişletilecek, sisteme giriş kolaylaştırılacak ve kontroller yoluyla sistem aktifleştirilecek.
Esnek istihdam imkanlarının artırılması gayesiyle çalışanların kayıt altına alınmasında kolay patronluk uygulamaları yaygınlaştırılacak.
İstihdam teşviklerine ait tesir değerlendirmesi yapılarak, teşvikler sade ve faal bir yapıya kavuşturulacak.
Sosyal güvenlik sisteminde kontrol uygulamaları geliştirilecek ve çeşitlendirilecek, risk odaklı kontrol uygulamaları yaygınlaştırılacak.
Denetim konusunda kurumlar ortasında iş birliği kuvvetlendirilerek sürdürülecek.
Kayıt dışı istihdam ve kayıt dışı fiyatla daha faal bir halde çaba edilecek.
Kayıtlı istihdamın artırılmasının güç olduğu dallar belirlenerek, kesimlerin özelliğine uygun kayıt altına alma uygulamaları geliştirilecek.
Kayıt dışı çalışmayla gayret konusunda farkındalığı artırmaya yönelik programlar uygulanacak.
Prim tahsilatları artırılacak. Prim borçlarının takip ve tahsilatı aktif bir biçimde uygulanarak prim gelirlerinin artırılması sağlanacak.
Mevsimlik çalışanlara özel prim ödeme dönemi
Çiftçiler ve mevsimlik çalışan tarım işçileri üzere yılın belli aylarında gelir elde edenlere yönelik özel prim ödeme devirleri belirlenecek.
Sosyal güvenlik sisteminin faal bir yapıya kavuşturulması sağlanacak. Toplumsal güvenlik mevzuatı, sade ve anlaşılır formda düzenlenecek.
SGK bilişim sistemleri güçlendirilecek.
Sosyal güvenlik mevzuatı ve uygulamaları, değişen iş gücü piyasası şartlarına ve çalışma formlarına uyumlu hale getirilecek.
Kişilerin emeklilik gelirlerinin artırılmasını teminen kamu emeklilik sistemi dışındaki öteki emeklilik sistemlerine iştirak teşvik edilecek.
Tamamlayıcı emeklilik kurumlarının kapsamı genişletilerek bölüm, iş kolu yahut meslek temelli tamamlayıcı emeklilik kurumlarının güçlendirilmesi sağlanacak.
Düşük maliyet, verimli üretim
Kamu işletmeciliği ve özelleştirme alanında ise kamu işletmelerinin faaliyetlerini, piyasa sistemini bozucu tesire neden olmayacak formda, karlılık ve verimlilik prensiplerine dayalı olarak yürütmesi, toplumsal hedefli ve kamu faydasına yönelik faaliyetler için görevlendirilmeleri durumunda ise oluşacak maliyetlerin tam ve vaktinde karşılanması ve faiz dışı açık vermemesi amaçlanıyor.
Bu gaye doğrultusunda plan devrinde kamu işletmelerinin, düşük maliyetle daha verimli üretim yapması ve eser optimizasyonunu gerçekleştirmesi sağlanacak.
Kamu işletmelerinin tertip yapılarında, iş süreçlerinde ve iş gücünde verimliliği artırmaya yönelik projeler uygulamaya konulacak. Kamu işletmelerinin yatırım bütçelerinde eser çeşitliliğini ve verimliliği artırmayı teminen Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerine yönelik kapasite geliştirmeye tartı verilecek.
TMO, ÇAYKUR ve ESK’nin planları
KİT’lerde istihdam edilecek işçi sayısı özellikli durumlar haricinde artırılmayacak.
Toprak Mahsulleri Ofisinin (TMO) hububat alım süreçleri lisanslı depolar ve elektronik eser senedi yoluyla yapılacak.
ÇAYKUR ihracata yönelik pazar araştırması yapacak ve eser optimizasyonunu sağlayacak.
Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü pazarlama faaliyetlerini geliştirerek tohum satışlarını artıracak, Ar-Ge çalışmalarına devam edecek ve özel dal tohumculuk firmaları ile iş birliği içinde sertifikalı tohum üretimini sürdürecek.
Kamu işletmelerinin üretim ünitelerinde kapasite kullanım oranları artırılacak, mevcut tesislerinin kapasiteleri en üst seviyede kullanılacak ve yeni yatırım tercihleri bu doğrultuda hayata geçirilecek.
Et ve Süt Kurumu Genel Müdürlüğü (ESK) için yeni kombina yatırımları yapılması yerine mevcut kombinaların atıl kapasiteleri yahut özel dal kombina kapasiteleri öncelikli olarak pahalandırılacak.
ESK kombinalarındaki atıl kapasitenin kamu ve özel bölüm ile sivil toplum kuruluşları tarafından kullanılması sağlanacak.
KİT’lerin fiyat ve tarifeleri ticari asıllara nazaran belirlenecek, kesimde özgürleşmeye ve rekabete mani olan uygulamaları kaldırılacak.
Enerji KİT’lerinde fiyatlama ve tarifeler belirlenirken maliyet bazlı fiyatlama temel alınacak.
Özelleştirmede yol haritası
Kamu işletmelerinde hesap verebilirlik güçlendirilecek ve şeffaflık artırılacak.
KİT’lerin stratejik idare dokümanlarının bütçe irtibatının bütünleşik biçimde izlenmesine yönelik sistem kurulacak, kıymetlendirme raporları vasıtasıyla planlama süreçleri aktif hale getirilecek.
KİT’lerde finansal raporlama ve bağımsız kontrolün kalitesi artırılacak.
Etkin bir piyasa sistemi oluşturma maksadı doğrultusunda özelleştirme uygulamalarına devam edilecek.
Özelleştirme uygulamalarında uzun vadeli sektörel öncelikler çerçevesinde ve belirlenmiş bir program çerçevesinde, halka arz dahil olmak üzere yeni ve alternatif modeller kullanılarak ekonomik katma kıymet bazlı planlamaya geçilecek.
Plan devrinde özelleştirme portföyünde bulunan şirket ve varlıkların özelleştirilmesine devam edilecek, bu potansiyeli olan yeni şirket ve varlıklar portföye dahil edilerek özelleştirilecek.
Kaynak: AA
