Uluslararası derecelendirme kuruluşu Moody’s’in hafta başında duyurduğu Türk bankacılık dalına ait negatif değerlendirmeye rağmen bölüm, kelam konusu değerlendirmenin bilakis işaret eden sağlam finansal rasyolarıyla dikkati çekiyor.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının son periyotta Türkiye iktisadı ve bankacılık bölümü alanlarında yayımladığı raporlar ve kredi notları, ekonomik temellerden uzak olabiliyor.
Küresel finans krizinin yaşandığı 2008 yılında kredi derecelendirme kuruluşlarının, iflas eden işletmelere iflaslarından çabucak evvel yüksek not vermeleri ve ülke krizlerini öngörmede yetersiz kalmaları, bu kuruluşların güvenilirlikleri konusunda çeşitli tartışmaları da beraberinde getirmişti.
Son 10 yıllık süreçte hem yurt içinde hem de dışında kredi derecelendirme kuruluşları, raporlarında subjektif oldukları ve haksız not indirimleri yaptıkları gerekçesiyle çeşitli tenkitlerin odağında oldu.
Moody’s, Eylül 2008’de iflas eden Lehman Brothers için 17 Temmuz 2008’de düşük kredi riski barındıran şirket manasına gelen ve yatırım yapılabilir “A2” kredi notu, 2008 yılı sonlarına yanlışsız da 180 milyar dolarlık kurtarma operasyonuna mecbur kalan AIG sigorta firması için 15 Eylül 2008’de tekrar “A2” notu vermişti.
Bankacılık dalı hem stratejik hem de lokomotif
Hafta başında Türk bankalarına ait değerlendirmelerde bulunan Moody’s, Türkiye’de zayıflayan iktisadın; takipteki kredilerdeki artış, kredi büyümesindeki yavaşlama ile bankacılık karlarını olumsuz etkilemeyi sürdüreceğini belirtmişti. Moody’s, bölümün görünümünü ise negatifte bırakmıştı.
Türk bankacılık dalı, Moody’s değerlendirmesinin bilakis işaret eden sağlam finansal rasyolarıyla dikkati çekiyor.
2001 krizinden sonra alınan tedbirlerle güçlü bir yapıya kavuşan Türk bankacılık dalı, ülke iktisadının hem stratejik hem de lokomotif alanlarının başında geliyor.
Sektörün, bilhassa güçlü sermaye yapısı, etkin kalitesi, deneyimli insan kaynağı ve teknolojik gelişimi bu alanda Avrupa bankacılık kesimi ile yakın finansal rasyolara sahip olmasını sağlıyor.
Türk bankacılık bölümünün NPL oranı yüzde 5’in altında
Geçen yılın dördüncü ve bu yılın birinci çeyreğinde yıllık bazda iktisadın daralmasıyla firmaların ve hanehalkının borç geri ödemelerinde kısmi zorluklar yaşandığı görüldü. Bu durum, bankaların tahsili gecikmiş alacaklarının kredilere oranında (NPL/non-performing loan) sert yükselişleri beraberinde getirebileceği yorumlarına neden olmuştu.
Geçen yılın eylül ve aralık devrinde bankacılık bölümünün NPL rasyosu sırasıyla yüzde 3,22 ve yüzde 3,87 olarak gerçekleşti. Bankacılık bölümünün NPL oranı, bu yılın mart ayında yüzde 4,04 iken, mayıs prestijiyle hudutlu yükselişle yüzde 4,18’e çıktı.
Bankaların tahsili gecikmiş alacaklar için yüksek oranda karşılık ayırması ve firmalardan teminat alması, negatif izlemeye alınan firmaların halihazırda faaliyetlerini sürdürmesi ve ister firma ister hanehalkı olsun borç ödeme kabiliyetlerinin olması, NPL oranlarındaki önemli artışları engelliyor.
Analistler, bankacılık kesiminin geçmiş yıllardaki deneyimleri dikkate alındığında yüzde 5’in altında seyreden NPL oranlarının risk oluşturmadığını belirtiyor.
AB bankacılık dalının NPL oranı yüzde 3,1
Avrupa’da açıklanan öncü göstergeler Avro Bölgesi’nde de iktisatların yavaşladığına işaret ederken, gelişmiş ülke merkez bankaları faiz indirimi ve mali genişleme açıklamaları ile kelamlı yönlendirme yapıyor.
Avrupa bankacılık kesiminde NPL rasyosu, bu yılın mart sonu prestijiyle yüzde 3,1 seviyesinde bulunuyor.
Avrupa bankacılık kurumlarının 2019 birinci çeyrek datalarına nazaran, 2016’da bu oran yüzde 5,2’nin üzerinde, 2017’de 4,3 ve 2018’de 3,5 seviyesinde bulunuyordu.
Özellikle 2008 finans krizinin izlerinin devam ettiği Yunanistan’da, bankacılık dalında NPL oranı yüzde 41,4 ile yüksek düzeyini koruyor.
AB’de ülke bazında bankacılık kesimi NPL oranları incelendiğinde, Portekiz’de yüzde 9,6, İtalya’da yüzde 8,3, Bulgaristan’da yüzde 8,1, Slovenya ve Hırvatistan’da yüzde 6,3, Macaristan’da da yüzde 5,9 düzeyinde bulunuyor.
AB’nin lokomotif ülkelerinden Almanya ve İngiltere’de bankacılık kesimi NPL oranı yüzde 1,3 iken, bu oran Fransa’da 2,7 ve İspanya’da yüzde 3,6 seviyesinde seyrediyor.
Türkiye, hanehalkı borçluluğu en düşük ülkeler arasında
Türkiye’de hanehalkı borcunun ulusal gelire oranı, son 5 yılda düşüş eğilimini sürdürerek geçen yılın sonunda yüzde 14,8’e geriledi. Türkiye, bu oranla G20 ülkeleri içinde hanehalkı borçluluğu en düşük ülkeler ortasında yerini aldı.
İsviçre, geçen yılın sonundaki yüzde 128,7 ile hanehalkı borçluluğu en yüksek ülkelerin başında geldi. İsviçre’yi, yüzde 120,3 ile Avustralya, yüzde 115 ile Danimarka, yüzde 102 ile Hollanda ve yüzde 100,7 ile Kanada takip etti.
Hanehalkı borçluluğu İngiltere’de yüzde 87,1, ABD’de yüzde 76,3, Fransa’da yüzde 60,1, Almanya’da yüzde 52,9 ve İtalya’da yüzde 40,3 düzeyinde bulunuyor.
Gelişmekte olan ülke kümelerine bakıldığında ise Güney Kore, yüzde 97,7 ile yüksek hanehalkı borçluluğu ile dikkati çekiyor. Güney Afrika’da bu oran yüzde 33,6, Brezilya’da yüzde 28,2, Rusya’da yüzde 17,2, Endonezya’da yüzde 17 ve Hindistan’da yüzde 11,3 oldu.
Türkiye’de hanehalkı borçluluğunun düşük olması, NPL oranının artış tarafındaki baskısını azaltıyor.
Türk bankacılık dalının sermaye yapısı güçlü
Türk bankacılık kesiminin sermaye yeterlilik rasyosu (SYR) dünyada kabul görmüş yüzde 8’in epeyce üzerinde, yüzde 17,07 düzeyinde bulunuyor. Her ne kadar bu oran yıl içinde değişen riskler ve bankaların kendi varlık değişimlerine nazaran güncellense de SYR’nin yüksek olması, bankaların sağlıklı olduğu istikametinde yorumlanıyor.
Çekirdek sermaye yeterlilik rasyosu da (CET1 Ratio) Avrupa’da bankacılık otoritelerinin baktığı bir öbür parametre… Türk bankacılık kesiminin çekirdek sermaye yeterlilik rasyosu, AB ortalamasıyla ve ülkeler bazında karşılaştırıldığında aslında bölümün güçlü sermaye yapısını koruduğu ortaya çıkıyor.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından mayısta açıklanan bilgilere nazaran, Türkiye’deki bankaların çekirdek sermaye yeterlilik rasyosu yüzde 12,9 seviyesinde bulunuyor. Bu oran, mart datalarına nazaran AB’de yüzde 14,7 ile Türkiye ortalamasının bir ölçü üzerinde seyrediyor.
Ülkeler bazında bakıldığında ise İtalya’da yüzde 13, Portekiz’de yüzde 13,4, Fransa’da yüzde 14,3 ile Türkiye ortalamasıyla paralel bir seyir izliyor.
Kaynak: AA
